قاجار شاهی ناصرالدین شاهین ایکی تورکجه شعری
ناصرالدين شاهين توركجه شعرلريندن
رضا همراز
هامي‌ميز بيليريك‌كي، محمد شاهين‌اوغلو ، ناصرالدين شاه ، قاجار سلسله‌سينين دوردونجو شاهلاريندان ايدي كي ، 1247 ينجي ايلينين صفرآيي آلتي سيندا تاريخ بويلو ، اوجا و قوجا تبريزده دوغولوب و 17 ياشار شاهليق تختينه ال تاپميشدير. دئدييميزكيمي ، ناصرالدين شاه 1264ده (ذيقعده‌آيي‌نين 23 اونجو گونونده) تهراندا رسمي‌اولاراق شاهليق تختينه اوتوردو. اونون حاقيندا بو گونه كيمي اونلار كيتاب و يوزلرمقاله يازيليب‌كي ، دئمك ياشايشينين بيرجه قارانليق حيصه‌سي قالماميشدير، قالسادا ، چوخ آز قالميش‌دير. ناصرالدين شاه 49 ايل‌سلطنت سوردوكده، اللينجي ايلينين سلطنتين طنطنه‌لي كئچيرمك اوچون هر يئري‌بزه‌نديريب و اوزون جشن گونلرينه‌حاضيرلايردي‌كي، كرمانلي ميرزه رضانين الي‌ايله شاه عبدالعظيم‌ده گولله‌له‌نيب و نهايت الين دونيادان اوزوب و اوغلو مظفرالدين شاه اونون يئرينده اوتوروب و بير ايل ده‌ن سونرا شانلي‌مشروطه فرماني همين شاهين الي ايله ايمضالاندي.
بيزيم فيكيريميزجه ناصرالدين شاهين‌ياشاييشينين ان قارانليق حيصه‌سي اونون ادبي چاليشمالاري‌دير. شايد بو گونه قده‌ر اونون شاعيرلييندن و پوئزياسينا داير ائله‌بيرآغيز يانديران سوز - صحبت مطبوعات دونياسيندا گئتمه ميشدير. حالبوكي، او يوكسك‌درجه‌ده شاعيرليك استعدادينا ماليك ايدي وفارسجا-توركجه شعرلريندن اورنك‌لر الده‌دير.
اونون :
رفتم به كربلا به سر قبر هر شهيدي
ديدم كه تربت شهدا مشك و عنبر است
پرسيدم از كسي سببش را به گريه گفت
كه پايين قبر حسين (ع) قبر اكبر است
شعري هله‌ده ياس توره‌نلرينده‌اوخونار. اونون فارسجا ديوانين حسن‌گول‌محمدي چاپ عرفه‌سينه چاتديرميشدير،لاكين توركجه شعرلريندن بيرجه بيت‌ده اوشعر توپلوسونا نه ايسه داخيل ائديلمه‌ميشدير. من هله نئچه ايل‌لر قاباق بير توركجه شعر ايله‌تانيش ايديم و دئمك ائشيدميشديم. آمما اونون سويله‌يه‌نينين كيم اولدوغون بيلمزديم.
داها سونرالار تورك دونياسينين اويوندويو رحمتلي پروقسور محمدتقي‌زهتابي‌نين ياس تورنيندن قاييداركن مرثيه‌شاعيريميز حاج علي‌آقا حسين‌زاده همين‌شعرين بير قسمين منيم اوچون اوخويوب وشعرلري ناصرالدين شاهدان بيلدي. من بوايشي حاللاجلاماق اوچون یئره - گویه چنگال سالیب هر يئره باش ووردوم آمما نتيجه آلانماديم.تا شهريميزين عاليمي واديبي اوستاد حاج موسي هريسي‌نژاد ايله‌گوروشوب دانيشاندا ناصرالدين شاهين‌توركجه شعرلريندن خبر آلديم. اونلار منه همين شعري اوخويوب و داها سونرا منيم‌اوچون يازديقلاري بير مكتوبدا بئله قئيدلري‌اولموشدو: «... رحمتلي، ملاعلي‌روضه‌خوان هريسي بو شعرلرين نسبتيني وئريب مرحوم‌ناصرالدين‌شاها. منبرده هي اوخوردو. قولاق‌وسيله‌سيله او مرحومدان حفظيمده‌دير...»اوستاد هريسي‌نين سوزلرينه قوت بونودا آرتيرماق هئچ‌ده يئرسيز اولمازكي، آشاغيدا تقديم ائده‌جه‌ييميز شعرله، اونجه اوخودوغوموز فارسجا شعرين بير سيرا سبك‌شناسي علاقه‌لري و ياخين‌ليقلاري‌گورونور. همين شعر مطبوعات دا چاپ اولاندان سونرا ايكي يوزه ياخين مقاله سين گورديوموز حورمتلي محمد علي نقابي ده كند لري ديزه خلیل ده اولان بير ال يازمادان همين شعري كوچوروب بيزيم اختياريميزدا قويدولار. اونلارين واريانتلاريندا اوچ بيت وار ايدي كي اوستاد هريسي نين يازديغي واريانتدا نه ايسه يوخ ايدي . هر حالدا بو سيز بودا ناصرالدين‌شاهين بير توركجه نووحه‌سي. گون اولسون باشقا شعرلرين‌ده الده ائده بيله‌ك. انشاءا...
قويدوم قدم امام حسينين رواقينا
دوشدوكونول طواف ائيله‌مك اشتياقينا
اوپدوم حرم‌حريميني قبرين قوجاقلاديم
گوردوم حسين‌اصغرين آلميش قوجاقينا
هرده‌ن بو غازينين‌ياراسيندان قانين سيلير
هرده‌ن قويور دوداغيني عطشان دوداقينا
شوط ائيله ديم ضريحيني اياق سمتينه كئچيب
قويدوم يوزومو صدق ايله اكبر آياقينا
آغلاييرديم اكبره كي صدا گلدي دور گئده ك
يالقيز قويان عروسونو قاسيم اوتاغينا
گلديم او سمته گوردوم عروسون سسي گلير
مشغول دور عمو اوغلو سو قاسيم فراغينا
قبر علي‌ّ اكبري‌پايين پاييده
گوردوم كي قونچه تك آسيليب‌گول بوداقينا
در بان او بارگاه‌ده قبر حبيب‌ايدي
يئتميش ايكي غريب شهيدين رواقينا
هر قبر صاحبين سوروشودوم كي كيمدي بو؟
اخلاص ايله قويام اوزومو تا آياقينا
ناگاه‌اوجالدي حضرت عباس نعره‌سي
كاي نابلد دخيل زيارت سياقينا
من هر شهيدده‌ن ياخينام آغلايان گوزه
سقّا اولان هميشه گئده‌رسو سوراقينا.
گورندويو كيمي شعر ناقص نظره گلير.آنجاق، هله‌ليك بو قده‌ره كفايت لنديك وشعره ال ويرمادان اولدوغو كيمي ثبت ائتديك.يازيميزين سونوندا اوستاد هريسي‌ده‌ن و اوستاد نقابي دن اوزتشكر و منت‌دارليغيميزي بيلديره‌ره‌ك، ادب‌سئوه‌رلريميزده‌ن رجاء ائديريك ناصرالدين‌شاهين باشقا توركجه شعرلري اللرينده وارسا،ادبياتيميزلا ماراقلانانلاردان اسيرگه مسينلر.
=+=
اوست سطیرارده کی یازی بیر سیرا درگی و سیته لرده چاپ اولدوقدا ؛ بو سطیرلرین یازاری بعضی معارف پرور شخصیت لرطرفیندن اولدوقجا تشویق اولونموشدور . بو آرا قوم شهرینده یاشایان دین خادمی رنجبر حیدر باغی جنابلاری ناصرالدین شاهین باشقا بیر تورکجه شعرین بیزه چاتدیرمیشدیر . تاسف لر اولسون کی همین شعرین قایناغی ذکر اولماییب ؛ شعر اوزوده یاخشی اوخوناقلی دئییل . آنجاق اونملی اولدوغو ایچون اونون اوخونان یئرلرین ذکر ائدیب سایین حیدر باغی جنابلاریندان بو شعری بیزه چاتدیردیقلارینا گوره ساغ اولون دئییریک .
من کلام ناصرالدین شاه قاجار
خالق یکتایه بیر مخلوق یکتا دور علی
لاالا الله ده تکرار اولان لا دور علی
نور اندر نور اولموش هم زجاج اندر زجاج
شیشه اندر شیشه ده بیر نور بیضاء دور علی
سر توحید و نبوت عالمین کشف ائیله یین
آخر الله ده مسطور اولان ها دور علی
اللهون اولموش ایکی لام ایله بیر یایی نبی(!)
اول ایکی لام ایله یا هم الف اولا دور علی
مظهر الله دور اللهون اوسته جلوه گر
حق نمای ها اولان تشدید تنها دور علی
دقت ایله کیم دییر الله ده تشدید دور
لازم و ملزومده بیر لطف پیدا دور علی
حق بویورموش اوز کلامینده والله المثل
اول مثل عکسینده بیر مثل مسیحا دور علی
حق اوزو بیر نور دور گویا مثل بیر آینه
نورونون مثلی مثل مثلینده اخفا دور علی
روزگارین توکدی معمار بنیت طرحینی
چکمه یب اول طرحینین ............علی
ذات پاک کبریایی ... کنار اوندان کنار
هر نه واردیر سر به سر اکرامه دانا دیر علی
..... یابس هر نه وار تفسیرینین فردینده دیر
تحت بسم اللاهیده اول نقطه ی با دیر علی
معنی تورات و فرقان ؛ رمز انجیل و زبور
احمد و داووده هم موسی و عیسا دور علی
عالم لاهوتیده باطنده هر پیغمبره
وحی صادر ائتمیوب جبریل ایله القادور علی
رازقه مرزوق دور مرزوقه رازق تک
بوندان اوتری روزونون رزقینده وسطی دور علی
فیض اونا فیاض دن دور فیضینی قطع ائیله مز
بخششی حق بیزلره بیر فیض عظمی دور علی
ذاتی جوهردور بو مخلوقون اونا ذاتی عرض
بنده دور معبوده اما خلقه مولا دور علی
چون مشیت ائتدی ایما کاف و نون ایجادینه
شوبهه یه دوشسه همان ایمایه ؛ ایما دور علی
علته معلومدور علت اونا پیوسته دور
هر نه وار دونیا و ما فیها یه فیها دور علی .
دئدییمیز کیمی شعرین بعضی یئرلری اوخونمادان یئرلرینه نوقطه قویولوب بعضی یئرلری ایسه چوخ چتین لیک له اوخونماسینا رغما ؛ اولابیلر کی الیازما کیمی اولماسین . آنجاق تاریخده بیر یادیگار کیمی قئید اولونماسینا گوره حله لیک بوقدره کیفایت ائتدیک .
من رضا همراز صاحب این وبلاگ تاکنون حدود پانصد مقاله بلند و کوتاه به دو زبان ترکی و فارسی نوشته ، در چندین کنگره حضور یافته ،چندین کتاب ام چاپ و نشر شده اند و چندین کتاب چاپ نشده و یا آماده چاپ دارم .ایمیل من چنین هست: