مرثیه ادبیاتیمیزی دیری ساخلایانلاردان

                       میرزه محمد نخجوانی

رضا همراز

مرثیه ادبیاتیمیزین نثر حصصه سینده بویوک بیر نقش کئچیرن رحمتلی نخجوانلی میرزه محمد مشهدی بابا اوغلو ؛ بیرام علی نوه سی هجری 1268 ینجی ایل آذربایجانین گوللو – چیچکلی یوردلاریندان اولان نخجوان شهرینده آنادان اولوب ؛ عومور – گونونون چوخون ائله دوغولدوغو یئرده کئچیرمیشدیر . او گنجلیک چاغلاریندان مرثیه ادبیاتینا هوسلی اولدوغونا رغما " واعظ " لقبین کسب ائدیب ؛ واعظ نخجوانی آدی ایله ده تانینمیشدیر . میرزه محمد نخجوانی گنج چاغلاریندا دینی علم لری اویرنمک مقصدی ایله نجف شهرینه گئدیب اورادا  علمیه حوزه سینده تانینمیش و بیلگین عالیم لردن اولان فاضل شربیانی ؛ میرزه حبیب ا ... رشتی هابئله فاضل ایروانی کیمی بویوک لردن کسب فیض ائتدیکده ؛ اوز اوستاد لارینین تاپیشیریغی و سفارشی ایله ؛ اوز آنا یوردونا دونوب بو دونه بیر مجتهد کیمی تانینیب ؛ اونلار نفر ایسه اونا تقلید ائدیب ؛ شرعی مسئله لرینده اونا رجوع ائتمیشلر .

الده اولان "سحاب الدموع" کیتابیندان اونو ساوادلی بیریسی تانیماق بیر اوقدر چتین دئییل . نخجوانی اوز کیتابیندا اوز آنا دیلیندن علاوه عربجه یه ده یاخشی مسلط اولماسین ثبوت ائده بیلیر . او کیتابین سون صحیفه لرینده عربجه دن تورکجه میزه بیر نئچه قصیده یه ده ماراقلا یئر آچا بیلمیشدیر . بونلاردان یاخشی دوشونمک اولور کی او نجف ده یاشادیغی ایللر عربجه نی ان کامیل شکیلده اویره نه بیلمیشدیر .

آیت الله میرزه محمد نخجوانی اوز دیرلی اثری اولان " سحاب الدموع " دا بو کیتابین یازیلماغینا سبب بیر سیرا معلومات وئریب آرتیریر کی ؛ همین کیتابی هجری 1295 ینجی ایل قلمه آلمیشدیر . یعنی 139 ایل بوندان اول و 39 ایل اولمه ینه قالمیش . او زامانین کیتابلاری کیمی بو کیتابدا سهو لردن هابئله غلولاردان مبرا دئییل . آنجاق بو نقصانلاردان گوز اوتسک ؛ سحاب الدموع اوزلویونده اوخومالی هابئله تاریخ باخیمیندان داها اونملی بیر اثر حسابلانا بیلر .

اسلام مدنیتینین هابئله تورک ادبیاتینین بسط وئرمه سینده چوخلو چالیشیب دیرلی اثر قویان محمد نخجوانی 66 ایل ثمرلی عومور – گون سوردوکده نهایت 1334 ینجی ایل دونیاسین دگیشیب ؛ چوخ سئودیی یا داها دوغروسو  آرزی ائتدیی نجف الاشرف شهرینده ؛ مولاسی امیرالمومنینین حرمینین هنده ورینده تورپاغا گئدیر . دئدیک لره گوره بو دینی عالیمدن چوخلو اثرلر یادیگار قالمیشدیر کی تاسف له اونلارین بویوک بیر مقیاسی چاپ اولمادان الیازما شکلینده قورونورموش . حالیا اونلارین طالع لریندن ؛ هارادا اولدوقلاریندا تاسف له بو سطیرلری یازارین الینده بیر بیلگی یوخدور . ائشیددییمیزه گوره سحاب الدموع یئنی دن چاپ ایچون حاضیرلانمیشدیر کی آرزی ائدیریک تزلیک له چاپ اولوب ماراقلانانلارین الینه چاتسین .

 

قایناقلار ؛ ایضاحلار :

1-    سحاب الدموع - خط : کریم تبریزی ؛ تبریز 1326 هجری ؛ داش باسما چاپ . کیتاب 523 صحیفه ده گون ایشیغینا چیخادیریلمیشدیر . آنجاق سون صحیفه ده اونون بیرینجی جلدی نین تامام اولدوغونا گوره دانیشیلمیشدیر .

2-    بو سطیرلری یازانین – رضا همراز – شخصی یادداشتلاری ایله ملاحظه لری

3-    بیر سیرا یازیچی لارین نظری جه " مظاهرالانوار فی عقاید الاخبار " کیتابی مرحوم نخجوانی نین اثری دیر .