تامارزییام یاز سسینه

تامارزییام یاز سسینه

«تامارزییام یاز سسینه » اولین دفتر شعر کریم احمدیان متخلص به « تبریزلی شاهید » است که در 80 صفحه ذیل نشر اختر تبریز چند روزی است به بازار ارائه گردیده است . در این دفتر شاعر به اوزان هجایی ، عروضی و آزاد توجه داشته و در هر سه نوع شعر نمونه هایی ارائه کرده است . با هم ابیاتی از یک غزل را زمزمه کنیم :

باخدیقجا سنه یاش اله نیردی یاناغیمدان

بیر پارچا غزل گلدی اوتوشدو واراغیمدان

چالدیم قلمی ماهنی یاراندی نئجه نیسگیل

یالقیز کوچه ده سوز جالانیردی دوداغیمدان

سن باخمادین اما اورهییم اولا قاریشدی

گئتدیکجه جانیم چیخدی کولومدن – اوجاغیمدان ...

اورمو خانلیغی

 

اورمو خانلیغی

اورمو خانلیغی که اخیراً در تبریز به حلیه طبع آراسته شده یکی از آثار مهم انور چنگیز اوغلو است که توسط محمد رضا اسماعیل زاده به الفبای رایج در آذربایجان برگردانیده شده و توسط نشر نباتی در 240 صفحه به بازار مطالعه ارائه گردیده . اورمو خانلغی اوضاع سیاسی – اجتماعی اورمیه و قسمتی از مضافات آن را در قرن 12 و 13 هجری ترسیم می کند . این کتاب در واقع صفحاتی از تاریخ دارالنشاط اورمیه است ,

گونش دن پای

 

گونش دن پای 

«گونش دن پای» عنوان دفتری است از مجنوعه اشعار مختارصدرمحمّدی که به تازگی نشر انس آن را در 147 صفحه  به بازار ارائه داده است . در «گونش دن پای» اشعاری عروضی ، هجایی و سربست از شاعر ترکی گوی تبریزی درج شده اند . ابیاتی از این دفتر مختارصدر محمّدی را به اتفاق بخوانیم :

گونلریم سووشور دوماندا چنده

بیر گوزوم گونشده بیر گوروم سنده

نه وقت گون چیخاجاق دومان لار کیمی

اوچام بولودلارا ، دنیزه منده

***

گوزلریم آسیلی قالیب یوللارا

یوللاردا داریخیر اوره ییم کیمی

جمعه لر سووشور آرزولار سولور

یوللاردا قووشور کوره ییم کیمی

آذربایجان دیلی نین گوزللیک لری ( بدیع _ معانی )

 

آذربایجان دیلی نین گوزللیک لری ( بدیع _ معانی ) 

این کتاب دو جلدی را اخیراً ابوالفضل احمدلو توسط نشر فخر آذر تبریز به بازار مطالعه ارائه نموده است . درجلد اوّل کتاب از بدیع و جلد دوّم در مورد بیان بحث گردیده است . سالهاست که علاقمندان و اهل خبره بحث در مورد زیبایی شناسی زبان آذربایجان را پیگیر و طالب چنین کتب ارزشمندی بودند که الحمد الله امروز این آرزو محقق شد . برای نویسنده گرامی آرزوی توفیق نموده ، علاقمندان را به مطالعه این کتابها دعوت می نمائیم .

رحمتلی میر حسین قولو ریاحی فرین مطبوعاتیمیزدا ایلکین شعری

رحمتلی میر حسین قولو ریاحی فرین مطبوعاتیمیزدا ایلکین شعری

رضا همراز

یازیچی لیغین یا شاعیرلیین شوبهه سیز بیر پایاسی دا انسان اولماقدان آرتیق پای آپارماق دیر. قلمداشیم رحمتلی میر حسینقولو ریاحی فر « سید» منجه یازیچی لیقدان هابئله شاعیرلیکدن پایی نه قدر اولسایدی ، انسانیت دن قات قات آرتیق ایدی . بو سوزه امینم کی بیر کیمسه نین اوره ینه او یئرسیز توخونمامیشدیر . مجلس لرده ادب – ارکان لا اوتوروب ، دانیشدیرماینجا دانیشمازدی ، دانیشاندا دا چوخ آز و فایدالی دانیشاردی . او ذات عالی ایله سون گوروشوموز وفاتیندان آی یاریم قاباغا قایدیر . تورک دونیاسینین اویوندویو اوستاد حیدر عباسی « باریشماز » اوچون قورولان قورولتایین قوناقلارینین بیریسی ده ائله دوستوم ریاحی فر ایدی . اونونلا بیزیم دوستلوغوموز 5-6 ایله چاتسادا ، سانکی 40 ایللیک دوست ایدیک !

ادامه نوشته

سردرود زیبای سه هزار ساله

                                                   سردرود زیبای سه هزار ساله 

این کتاب نیز چنانکه از نامش بر می آید از تاریخ سه هزار ساله سردرود سخن می گوید . نویسنده کتاب مسعود سامع سردرودی از هنرمندان این خطه می باشد که در معرفی زیبائی های سردرود چندین کتاب و آلبوم از ایشان دیده ایم . ناشر کتاب نشر فعّال اختر تبریز است که آن را در 288 صفحه به زیور طبع آراسته است . برای نویسنده  کتاب آرزوی توفیق می نمائیم .

فجایع جنگ جهانی اول در غرب آذربایجان به روایت روزنامه تجدد

فجایع جنگ جهانی اول در غرب آذربایجان به روایت روزنامه تجدد :

این کتاب یکی از کتابهای مستند و خواندنی در حوزه تاریخ معاصر آذربایجان می باشد که اخیراً توسط جواد ولی زاده و در سری نشر آینای اورمیه در کیفیتی جالب منتشر گردیده است . مولف با کنکاش در روزنامه بلند آوازه تجدد تبریز توانسته جنایات ددمنشانه جلوها را استخراج و در کتابی تدوین نماید . خوشبختانه بخش هایی از این کتاب خواندنی را پیشتر در همین مجله دیده و خوانده بودیم . ضمن تبریک و دست مریزاد به مولف کتاب ، خواندن آن را به دوستداران تاریخ معاصر آذربایجان توصیه می نمائیم .

چند امثال حکم در دیوان کمال خجندی

چند امثال حکم در دیوان کمال خجندی

اشهر شعرای خجند

رضا همراز

تبریز اگر کند هوس او را ازین مقام

سیلاب اشک  راست بسرخاب میبرد .

کمال خجندی اشهر شعرای خجند بود . آن هم از طالع خوش شاعر بود که مدتها در خطه جنت آسای  تبریز اتراق کرد و بدین سبب شهره به عاام شد. دیوان این شاعر خجندی نخستین مرتبه به اهتمام مرحوم عزیز دولت آبادی « درویش تبریزی » در سال 1337 منتشر و  از آن پس بارها چه در ایران و چه در خارج از ایران منتشر و باز اشعاری یافت می شود که در دیوانهای چاپی شاعر موجود نمی باشند . اما چنانکه می گویند بهترین نسخه چاپی دیوان شاعر همانا نسخه باز چاپی استاد عزیز دولت آبادی می باشد که در سال 1375 به مناسبت برگزاری گنگره شیخ کمال خجندی از نو به حلیه طبع آراسته گردیده است . چه در مقدمه دیوان شیخ کمال و چه در ذیل تذکره شعرای خجند و چه در دیگر جاها از تعدّد نسخ خطی شاعر نام برده شده است . این هم از آنجا ناشی است که مردم اشعار کمال را دوست دارند و از این رو نسخ متعدّدی اکنون در دسترس است ...

ادامه نوشته

میرزا مهدی خان استرآبادی در گذر تاریخ

 

میرزا مهدی خان استرآبادی در گذر تاریخ

رضا همراز

میرزا مهدی خان استرآبادی یکی از اجله دانشمندان ، شاعران ، لغت پژوهان ، سیاستمداران ، منشیان و بزرگان تاریخ عصر نادری بود که عمر تقریباً هفتاد ساله خود را پیرامون خدمت به ایل و تبار و فرهنگ خود صرف نمود . در مورد زندگانی و آثار رنگارنگ و متنوع این دانشمند بزرگ اگر چه تاکنون مقالات چندی چه به صورت مستقل و چه به صورت مقدمه در کتابهایش نوشته شده اند ، امّا واقعیت این است که حق مطلب ادا نگردیده و گاهی اوقات خلط مبحث نیز شده . نویسندگان سایت عطا آباد در حق وی نوشتار کوچکی دارند که دیدن آن شاید خالی از لطف نباشد :...

ادامه نوشته

خليل ملكي

 خليل ملكي

مَلكي درعالم سياست

رضا همراز

                                         

خ- خبيري خردمند عالي مقام

    به اسرار آگاه، اهل كرام

ل- لبيب وحكيمي نبي مرتبت

   ز تحصيل؛ شاگرد از او شاد كام

ي- يگانه مُسلط به هرفلسفه

    فصيحان همه پيش او بود رام

ل- لبانش بسيم و نگاهش عميق

    مسلط به دلهاي هر خاص و عام

م- مراد مريدان دانش پژوه

   چو پيغمبري بود كان پيام

ل- لگام خرد در سرِ رَخشِ عقل

   به زير ركابش بهر كار رام

ك- كيا مرد تبريزي مرد خيز

   كه شهري به ضرغام و ضيغم كنام

ي- يدي داشت طولي به هر ايده اي

    خليلي به خلق و خدا خوشمرام.

        شيواي تبريزي                                                                                                                            

 خليل ملكي سياستمدار مشهور درسال ۱۲۸۰ شمسي در خانواده اي شناخته شده و مرفه، درشهري كه به شهراولين ها مُشتَهر است يعني تبريز، ديده به هستي گشود. پدرش مرحوم حاجي ميرزا فتحعلي، خود از مبارزان مشروطه بود، خليل ملكي درچنين خانواده اي نشو و نُما يافت. نقل است كه علائم هوش وذكاوت  از دوران كودكي به نحوِ بارزي در وي مشهود بود. طولي نكشيد كه پدر، دست خليل را دردست معلم گذاشت و اين بار خليل كوچولو بود كه مي بايست سربلند از اين امتحان بيرون بيايد ,,,

ادامه نوشته

نیم تاج سلماسی

نیم تاج سلماسی

شاعره ای بدون دفتر و دیوان

رضا همراز

شهر سلماس به لحاظ تاریخی و پنانسیلهای کشاورزی ، یکی از شهرهای مستعد آذربایجان می باشد که در تاریخ معاصر بلایا و مصائب ارضی و سماوی بی شماری را نیز شاهد بوده است . وجود دانشمندان ، شاعران و بزرگان چندی  آوازه این شهر را توانسته به بیرون از مرزها نیز ببرد .

یکی از بزرگان و نو اندیشان سلماس که زمانی نام و آوازه اش شهره در آفاق گردیده بود مرحومه نیمتاج خانم سلماسی بود که با به یادگار گذاشتن تنها دو قطعه شعر توانست نام نامی خود را به تاریخ حک نماید . این بانوی بزرگوار در سال 1285 شمسی یعنی سالی که فرمان مشروطیت امضاء گردید در یکی از روستاهای سرسبز لکستان - سلماس به نام « سلطان احمد» از پدری یوسف نام و مادری نرگس معروف به « آغا خانم »  دیده به هستی گشود . چنانکه نوشته اند « پدرش مسعود لکستانی مشهور به مسعود دیوان در حمله اشرار و قشون اسماعیل آقا سمیتقو به لکستان سلماس فرمانده مدافعان روستای قره قشلاق بود . عاقبت پس از مدتی مدافعه و مقاومت برای اینکه به دست دشمنان نیفتد خودکشی نمود » نیمتاج خانم در دامان چنان پدری نشو و نما یافت و چون خود در هجوم اشرار و یاغیان اسماعیل آقا سمیتقو و جلو های مهاجم شاهد و ناظر بود و از دستش چیزی بر نمی آمد نهایتاً به سرودن اشعار کفایت نمود . آن هم چه اشعار آبداری که در کمترین زمان ممکن دست به دست گشت و اکثر روزنامه ها به چاپ و نشر آن اقدام نمودند . مثلاً شعر معروف وی به مطلع :

ادامه نوشته

تبریزلی زایرین غزللریندن

تبریزلی زایرین غزللریندن

رضا همراز

…  بسان « حزین » و « دلسوز » و « وافی » و« زایر »

« شهاب» و « پرغم » و « حاجی خلیفه » و « صابر »

ولی به سوز سخن آنکه دیدم از همه پیش

به عهد طفلی من بود نام او « دلریش »

                                       اوستاد شهریار

بویوک شاعیریمیز کریم آقا صافی نین اجتماعی – سیاسی ، هابئله غزللری نشر اولاندان سونرا بو گونلرنه ایسه مرثیه آدی ایله تانینان شاعیرلریمیزین لیریک شعرلری بیر به بیر ده الیمه چاتیر . سن دئمه اونلارین روح لارینین مندن ایستک لری بودور کی ، آی جانیم  بیز یالنیز نوحه یازماغا کیفایت ائتمه میشیک ! یئرلی یئرینده هر جور شعر یازماغا دا اوز گتیریب ، یازمیشیق . سیز الله بیزی اونوتمایین . آخی بیزیم سیز ادبیاتچی لاردان سووای کیمیمیز وار ؟ بیزیم آدیمیزین دیری قالماسی سیزین بورجوز دور !

کریم آقا صافی نین دادلی – دوزلو غزللرینین طامی هله داماغیمدان چکیلمه میشدیر کی دوستلاین بیریسی زنگ آچیب سوروشدو

-         آی بالا سن ایللر قاباق دلریشه عاید بیر شئی لر یازمیشدین او منه یامان لازیم اولوب. سن الله اونو تاپ ، من بیر اوخویوم لازیمیم دی !

ادامه نوشته

حاج حسین صحاف

حاج حسین صحاف

                                                                                                   رضا همراز

... ولی نظیر « فضولی » است « خازن » و « صراف »

چنانکه تالی « لعلی » ،« کریمی » و « صحاف »

                                               اوستاد شهریار

رحمتلی حاج حسین آقا جنتی مقام «صحاف » آذربایجان و تبریزین آدلی – سانلی و نئچه جهت لی شاعیرلریندن اولموشدور . او ،یانیقلی مرثیه لر، هجو ،طنز ، میللی شعرلر و گوزل غزللر یازمیشدیر . بو شاعیرین مرثیه لر ی دونه – دونه چاپ اولسادا ، تاسف له باشقا شعرلری بو گونه کیمی گون ایشیغینا چیخا بیلمه میشلر . او ، ائله کیچیک یاشلاریندان اوز بویوک قارداشی رحمتلی حاج حسن آقا قمری «فردوسی کیتابخاناسینین بانی سی » دن ایلکین درس لرین اویره نیب ، اسکی اصول ایله اداره اولونان مکتب لرده تحصیلین دوام وئرمیشدیر . رحمتلی صحاف 11 یاشیندا قارداشی نین آچدیغی « کتابفروشی » توکانینا آیاغی آچیلیب ، کیتابلا داها آرتیق اونس تاپمیشدیر . بو الفت سبب اولموشدور کی گنج محمد حسین 15 یاشار شعر دئمه یه باشلاسین . شاعیریمیز ایکی دیللده شعر دئسه ده آنجاق شعرلرینین بیر چوخو اوز آنا دیلینده اولوب ، آز بیر حیصصه سی ایسه فارسجا اولموشلار . 1315 ینجی ایلده فرهنگ و معاریف اداره سینه استخدام اولان شاعیر ، 1337 ینجی ایل تقاعد مقامینا دا ال چاتا بیلیر .حاج حسین آغا صحاف میللی حوکومت چاغلاری ، بو حوکومته قوشولوب ، اوز آتشین شعرلری ایله خالقینین قوللوغوندا اولا بیلمیشدیر . او ، میللی شعرلر له برابر گوزل غزللر ده دئیه بیلمیشدیر کی بیر سیرا مغنی لر طرفیندن قیزیل بوغازلاردا اوخونموشدور . او مرحوم 1290 ینجی ایل تبریزین سیرخاب محلله سینده دونیایا گوز آچیب ائله عومرونون بیر چوخ حیصصه سین دوغولدوغو یورددا بیتیرمیشدیر . حاج حسین آغا صحافین چاپ اولان کیتابلاریندان بونلاری سیرالاماق اولار,,,

ادامه نوشته

مجله دنيا و دكتر تقي اراني

 

مجله دنيا و دكتر تقي اراني

 

درخشد از اراني شير خونسرد                                   

خرد در مكتب او دانش آموز

كه جان در راه آزادي فدا كردش

ابولقاسم لاهوتي

 رضا همراز

مجلة ی تأثيرگذار «دنيا» و حيات سياسي اجتماعي مدير مسئول شجاع آن مرحوم دكتر تقي اراني يكي از مسائلي هستند كه براي هر خواننده‌‌‌‌اي شايد اطلاع از آن خالي از لطف و فايده نباشد. مجلة پرمحتواي دنيا بيش از هفتاد سال قبل به توسط يك آذربايجاني و به همت جمعي از قلمزنان وقت، در اوج خفقان و اختناق رضاشاهي توانست تشنگان مطالعه از مسائل سياسي، فلسفي و علمي را سيراب نمايد. باقر مومني در مورد «دنيا»ي اراني نظري جالب دارد. وي مي‌نويسد كه «امروزه پس از هفتاد سال، وجود جثه‌اي كوچك پديده‌ايست بزرگ كه نه تنها اهميتي تاريخي دارد بلكه مطالب آن، همانند خودِ بنيانگذارش همچنان زنده است» ¹

ادامه نوشته

غلامرضاآزادی « داش غلام مراغی »

غلامرضاآزادی « داش غلام مراغی »

شرح حال،اشعار و نامه های منتشر نشده ای از

طوطی مراغه ای

یکشنبه سوم اردی بهشت 96 عصر با قرار قبلی به دیدار استاد غلامرضا آزادی شاعر و نویسنده پیشکسوت و طنّاز مراغی رفتم . مشارالیه اکنون جزء مسن ترین شاعران و نویسندگان آذربایجان ، علی الخصوص مراغه هستند که به حمدالله در صحت و سلامتی به سر می برند . استاد آزادی  در اوّل اردی بهشت ماه 1304 شمسی در شهر تاریخی و قدیمی مراغه دیده به هستی گشودند . متاسفانه ایشان هرگز روی مادر خود را ندیده اند ! چرا که در دو سالگی بر اثر زایمان ، مادرشان فوت کرده و این داغ سنگین هنوز از پس سالها شاعر ما را رنجیده خاطر می کند .

اگر چه از ایشان تاکنون تنها یک دفتر منتشر گردیده است اما بیست دو چهار دفتر کشکول مانند هنوز منتشر نشده باقی هستند که امید می رود روزی آنها نیز توفیق انتشار یابند. در دستنوشته های استاد ضمن اینکه از خاطرات تلخ و شیرین خود سخن می گوید فرازهایی نیز از تاریخ معاصر آذربایجان ، مکتوبات رد و بدل شده در بین دوستان ، حکایات خواندنی و ... بازگو می کند . به عنوان مثال ایشان در یکی از این نوشته ها از دیدار خود با مرحوم ژنرال کبیری وزیر پست و تلگراف و تلفن حکومت ملّی آذربایجان سخن به میان آورده و از پاکی و مناعت طبع او می گوید . یا خاطرات دیگری که هر خواننده را مجذوب خود می نماید . مثلاً ایشان در یکی از دفترهای خود نوشته اند « روزی در محله خودمان می رفتم که پیرمردی مسن که عینک ته استکانی به چشم داشت و عصا زنان می رفت جلوام سبز شد و گفت آقا می بخشید شما در این دور وبرها شخصی به نام آقای غلامرضا آزادی می شناسید ؟ گفتم حاجی آقا می تونم بگم با ایشان چه کاردارید ؟آن پیرمرد دستی به کمرش گذاشت و با لکنت زبان که حکایت از پیری خود داشت اظهار کرد : ایشان معلمم بودند ، گفتم اگر زنده باشد بیایم و احوالش را بپرسم ؟ با شنیدن این سخن پیرمرد گفتم ای بابا عمو جان شاگردان من همگی مرده اند تو یکی چطور تا حالا زنده مانده ای ؟ »...

ادامه نوشته